Κόκκινη κλωστή δεμένη στην ανέμη τυλιγμένη και σιγά μην σας πω παραμύθι. Τα παραμύθια είναι για σοβαρές σκέψεις και εμείς εδώ οι γράφοντες στο διαδίκτυο έχουμε αποδείξει ότι στερούμαστε ακόμα και κοινής λογικής. Η διαφορά είναι ότι αντί για χάπια φοράμε γυαλιά. Πολύχρωμα. Μπλε και κόκκινα οι περισσότεροι, αλλά άμα δεν θέλεις να βγάλεις τα γυαλιά σου, πως περιμένεις να δεις;
Ο δικός μου πάντως ο λόγος αφορά το Μάτριξ και την σχέση του με την ζωή.
Η πρώτη αλήθεια κατά την ταπεινή μου γνώμη είναι πως δεν πάει να καταπιείτε ένα ολόκληρο φαρμακείο πολύχρωμα χάπια, όταν χτυπήσει το ξυπνητήρι, πάλι στο κρεβάτι σας θα βρεθείτε. Το ίδιο και με τα γυαλιά. Ότι χρώμα και να διαλέξετε πάλι τον κύριο προϊστάμενο θα βλέπετε που όχι μόνο σας κουνά το χέρι απειλητικά αλλά κατά καιρούς σας δείχνει και το μεσαίο του δάχτυλο.
Επειδή όμως σκοπός μου δεν είναι να αναλύσω ένα πραγματικά υπέροχο κινηματογραφικό έργο, ας μου επιτρέψετε να συνεχίσω με την πεμπτουσία αυτής της κινηματογραφικής ιδέας που είναι πως ο άνθρωπος είναι κάπου κλεισμένος και πως εδώ κάτω είναι κάτι σαν προβολή που στόχο έχει να απελευθερωθεί από το μηχανιστικό του περιβάλλοντος.
Πριν συνεχίσουμε για να καταλάβουμε το τι πιθανόν να πρέπει να κάνει ο σύγχρονος άνθρωπος, καλό είναι να δούμε το περιβάλλον μέσα στο οποίο κινείται. Δυστυχώς υπάρχουν διάφορες αντιλήψεις που κατά την ταπεινή μου γνώμη δεν βοηθούν ιδιαίτερα τα πράγματα. Από την μια είναι η στεγνή επιστημονικοφανής άποψη και από την άλλη μια άκρατη μεταφυσική αντίληψη.
Η πρώτη, δηλαδή η επιστημονικοφανής, στην ακραία της θέση, υιοθετεί απόψεις όπως αυτή που με ευφάνταστο τρόπο παρουσιάστηκε στην κινηματογραφική τριλογία Matrix. Όλοι είμαστε βυσματωμένοι! Άλλοι με μπλε και άλλοι με κόκκινα καλώδια. Αρκεί γι’ αυτούς πίσω από όλα να βρίσκεται μια μηχανή ή έστω μια απόλυτα μηχανιστική αντίληψη. Το βασικό ερώτημα βέβαια αν πάρουμε λίγο στα σοβαρά τα λεγόμενα του σχετικού έργου είναι το που διαδραματίζεται η ιστορία. Οι ήρωες είναι αλλού και κάθε φορά που τους βάζουν το καλώδιο στο σβέρκο εμφανίζονται ως δια μαγείας στον κόκκινο κόσμο; Ή μήπως όλοι ζουν σ’ εκείνες τις περίεργες κυψέλες, προϊόντα των μηχανών, και απλά ανάλογα με το βύσμα από το οποίο τροφοδοτούνται παίζουν και σε διαφορετική πίστα;
Ας δούμε όμως λίγο την έννοια του Matrix ή πιο σωστά την Μήτρα των πληροφοριών, που υποτίθεται ότι εκπροσωπεί την επιστημονική αντίληψη της ζωής, μιας ζωής στηριγμένης στην θεωρία της σχετικότητας. Ο κόσμος είναι για πολλούς ένα Matrix, δηλαδή μια Μήτρα με πληροφορίες. Ποιός λέει το αντίθετο; Πού βρίσκεται το τόσο αξιόλογο αυτής της πρότασης που όλοι πια μιλάνε γι’ αυτήν σαν να λένε κάτι το σπουδαίο; Τί το καινούργιο μας λένε; Τίποτα απολύτως. Οι πιο πολλές θεωρίες, ούτως ή άλλως, πάνω σ’ αυτήν την γενική αντίληψη στηρίζονται. Μια τέτοια άποψη λοιπόν, περισσότερο μπλέκει τις απλές έννοιες που καθορίζουν την ζωή παρά δίνει λύσεις.
Το κακό πίσω από αυτές τις επιστημονικοφανείς απόψεις είναι η αποδόμηση της ζωής. Θέλεις να περνάς καλά; Επιλέγεις την κόκκινη αντίληψη της ζωής. Θέλεις να δεις την αλήθεια; Επιλέγεις την μπλε άποψη. Και οι δύο όμως δεν δίνουν καμία απάντηση. Προσωπικά δεν είδα καμία διαφορετικότητα στον τρόπο που ζούσαν οι μπλε στην πόλη τους στα σπλάχνα της γης (Matrix πάλι) από εκείνον που ζούσαν οι άλλοι στην επιφάνειά της. Η αποδόμηση απλά δημιουργεί διαφορετικά μοτίβα ζωής που και τα δύο στηρίζουν διαφορετικούς ηθικούς κανόνες.
Και δίπλα σ’ αυτήν την αντίληψη έρχεται μια άκρατη μεταφυσική αντίληψη που στερείται παντελώς βάσης μια που στηρίζεται σε εντελώς αίολες ερμηνείες. Όλο το είπε αυτός ή εκείνη είναι, που σου δίνουν σαν θέσφατες κάποιες ερμηνείες που η μια αντικρούει την άλλη ακόμα και μέσα στις ίδιες απόψεις, και που δεν έχουν ούτε καν φιλοσοφική ή διαλεκτική αξία. Η ύπαιθρος καίγεται γιατί έτσι καθαρίζεται η Γη! Τα ζώα δεν θα υπάρχουν μετά από κάποια χρόνια γιατί ο ρόλος τους έχει εκλείψει! Και ουκ έστιν αριθμός παρόμοιων αυθαίρετων δηλώσεων που πάλι αποδομούν την σημασία της ζωής και το σπουδαιότερο, την ευθύνη του ανθρώπου. Δηλαδή; Πάλι στήριξη ενός ανήθικου κόσμου.
Και οι δύο αυτές απόψεις το μόνο που κάνουν είναι να απομακρύνουν τον άνθρωπο από το εδώ και τώρα και να του στερούν την δυνατότητα να σκεφτεί με πραγματιστικούς όρους. Η σχετικότητα της ύπαρξης και η μεταφυσική διάστασή της, έχουν ένα συγκεκριμένο χωροχρονικό σύστημα μέσα στο οποίο υπάρχουν. Αυτό είναι που πρέπει λοιπόν ο σύγχρονος άνθρωπος όχι μόνο να καταλάβει αλλά και να διαμορφώσει επ’ ωφελεία του.
Ας μείνουμε λοιπόν μόνο στο ότι όλοι φοράνε γυαλιά που έχουν διαφορετικό χρώμα. Και το μόνο που κάνουν είναι να σου στερούν το δικαίωμα να ζήσεις. Καλά καταλάβατε. Μιλάμε για ζωή. Η ζωή πρέπει να περιέχει χαρά, να περιέχει ελευθερία, να περιέχει την δυνατότητα το άτομο να έχει τον απαραίτητο χρόνο να (δια)μορφώνεται. Το αστείο πάντως με τις προτάσεις των επαϊόντων είναι πως κανένας μας δεν τους είπε: Ευχαριστώ, έχω τα ματάκια μου και δεν χρειάζομαι τα γυαλάκια σας.
Αυτό και μόνο αυτό είναι το συμπέρασμα που μπορεί να βγάλει ένας σωστός άνθρωπος και να μην μείνει στην αληθοφάνεια του αντίλογου. Γιατί υπάρχει αληθοφάνεια. Τί θα γίνει στην ανθρωπότητα; Θα καταρρεύσει η οικονομία; Πώς θα ζήσουν τα χαμηλά στρώματα; Θα υπάρχει εργασία για όλους; Τι θα είμαι στην επόμενη μετενσάρκωσή μου; Τι εννοεί ο διδάσκαλος; Και άλλα πολλά που δυστυχώς έχουν καταφέρει να αποτελούν το περίβλημα της σημερινής κοινωνίας και όχι την ουσία της.
Ο άνθρωπος λοιπόν που θέλει να διαμορφωθεί σωστά, θα πρέπει να ακροβατεί ανάμεσα όχι στον άκρατο επιστημονισμό ή στην άφατη μεταφυσικότητα αλλά στην υπάρχουσα λειτουργία και δομή της κοινωνίας από την μια, και στην ιδέα που τον καλεί στην πορεία της ολοκλήρωσης από την άλλη.
Δύσκολο. Θα σημείωνα πολύ δύσκολο γιατί υπάρχουν στιγμές γεμάτες ψευδαισθήσεις που προβάλλουν σαν σωστό τον δρόμο της πλήρους υποταγής σε μια από τις ακραίες αντιλήψεις.
Όμως αυτές οι επιλογές είναι που καθορίζουν το περιβάλλον μέσα στο οποίο ζούμε. Πώς λοιπόν θέλουμε να μιλάμε για αυτογνωσία και άλλα παρόμοια και συγχρόνως να αγνοούμε το περιβάλλον μέσα στο οποίο υπάρχουμε; Αυτό το τόσο απλό ας είναι ένα από τα κριτήριά σας για να διαπιστώνετε την σοβαρότητα αυτών που σας προτείνουν οι διάφοροι.
Μπορούμε όμως να αλλάξουμε εύκολα το περιβάλλον μας; Λυπάμαι αλλά όχι. Το περιβάλλον δεν αλλάζει εύκολα. Αυτό όμως που μπορεί ν’ αλλάξει είναι ο τρόπος που το αξιολογούμε. Αν ζεις σ’ ένα ανελεύθερο περιβάλλον και το καταλάβεις, έχεις κάνει το πρώτο βήμα για ν’ αποκτήσεις την ελευθερία σου. Θ’ αρχίσεις να το βλέπεις όπως είναι και αυτό θα σε βοηθήσει να πάρεις τις σωστές αποφάσεις και να κάνεις τα δέοντα βήματα για να προχωρήσεις χωρίς δεσμά. Θα συμπλήρωνα πως αυτός είναι ο τρόπος να διαμορφώσουμε την ηθική μέσα στην οποία πρέπει να κινούμαστε όχι σαν άτομα αλλά σαν ανθρωπότητα.
Ας μην ξεχνάμε πως σαν μονάδες εκδηλωνόμαστε υποχρεωτικά σε κάποιο περιβάλλον άρα οι ιδιότητές μας όχι μόνο επηρεάζονται από αυτό αλλά και το χρησιμοποιούν για να εκδηλωθούν. Να δηλώσω εδώ και τώρα πως το μέτρο για την κατανόηση του περιβάλλοντος είναι η αρμονία. Πρέπει να ζούμε αρμονικά με το περιβάλλον μας και μιλάω όχι για το τεχνητό περιβάλλον αλλά για το φυσικό περιβάλλον μας. Οι τεχνητοί παράδεισοι είναι τόποι κατοικίας φανταστικών πλασμάτων. Ο νοών νοείτω.
Όμως το περιβάλλον έχει μια ακόμα πιο ουσιαστική λειτουργία. Όταν καταφέρουμε να το δούμε χωρίς γυαλιά, ανακαλύπτουμε ότι κρύβει θησαυρούς γνώσεων. Όλα εκεί βρίσκονται. Λίγο να το παρατηρήσουμε και θα μπορούμε να βρίσκουμε απαντήσεις για τα πάντα. Γιατί καλοί μου αναγνώστες πρέπει να ξέρετε πως κάθε απάντηση απλά περιμένει την κατάλληλη ερώτησή σας.
Όμως, υπάρχει τελικά αυτός ο περίεργος διαχωρισμός μεταξύ του εκεί και του εδώ;
Εκφράζοντας την προσωπική μου γνώμη λέω πως υπάρχει. Να σας θυμίσω πως στην ταινία οι άνθρωποι ήταν κλεισμένοι σε κάτι διάφανες μήτρες που ζούσαν επειδή τις τροφοδοτούσαν με κάτι υγρά οι μηχανές. Θα πρόσθετα ότι η εικόνα εκείνη θύμιζε περισσότερο αδένα παρά μήτρα. Όπως και να έχει μπορούμε να πούμε, κάνοντας μια ίσως αυθόρμητη ερμηνεία, πως κάπου μέσα στον εγκέφαλό μας, ίσως σε κάποιον από τους αδένες που φιλοξενεί, τρέχει μια διαδικασία που αποτελεί την απαρχή της ύπαρξής μας.
Και το μηχανιστικό περιβάλλον, οι μηχανές δηλαδή του Μάτριξ, δεν είναι τίποτε άλλο από την ίδια την δημιουργία, από τα πάντα που μας περιβάλλουν, συμπεριλαμβανομένου και αυτού του σώματός μας. Και ο σκοπός μας είναι απλά να απελευθερωθούμε από αυτήν την δουλεία.
Και εδώ είναι που ρωτάω συνήθως. Πώς το θέλετε αυτό; Στον φούρνο ή στην σχάρα;
Όσο ζούμε, όσο δηλαδή βρισκόμαστε στην διαδικασία που χαρακτηρίζεται από την στιγμή της σύλληψης έως την στιγμή του θανάτου, τίποτα δεν αλλάζει στον τρόπο της καθημερινότητας. Τραβάμε κουπί και ανάλογα τα χάπια που παίρνουμε ή τα γυαλιά που φοράμε, η ζωή είναι ωραία.
Πριν κάποιες δεκαετίες, όταν ο κινηματογράφος έκανε τα πρώτα του βήματα με τις ταινίες των λεγομένων τριών διαστάσεων, οι θεατές για να βλέπουν σωστά έπρεπε να φοράνε κάτι χάρτινα γυαλιά που ο ένας φακός ήταν μια μπλε ζελατίνα και ο άλλος μια κόκκινη. Τυχαίο;
Και η αλήθεια είναι πως μας πλακώνουν οι επιστήμονες με τις μπαρούφες τους περί της έννοιας της ζωής για να μην μας αφήσουν να σηκώσουμε κεφάλι. Και μόλις πάμε να το σηκώσουμε, πλακώνουν οι έτεροι Καπαδόκες, αυτοί του λεγόμενου Μεταφυσικού τόξου, και μας στέλνουν αδιάβαστους.
Αν από αυτό που μόλις διαβάσατε καταλάβατε πως όλοι οι επιστήμονες και όλοι οι μεταφυσικοί είναι λάθος, το λάθος το κάνατε εσείς. Και βέβαια υπάρχουν σοβαροί επιστήμονες, και βέβαια υπάρχουν σοβαροί μεταφυσικοί. Θα μου πείτε άντε βρες τους, και θα έχετε δίκιο.
Καλοί μου φίλοι, στην διαδικασία της αναζήτησης της αλήθειας είμαστε μόνοι. Και όχι όλοι μαζί μόνοι. Ο καθένας μόνος του. Για τέτοια μοναξιά μιλάω.
Υπάρχει όμως το μέσο για να πορευτούμε αυτήν την μοναξιά. Το όνομά της είναι η ελεύθερη σκέψη. Πετάμε από πάνω μας τις προκαταλήψεις, τις συνήθειες, τα έτοιμα κλισέ, τις έτοιμες λύσεις και αρχίζουμε να σκεφτόμαστε.
Και ναι, είμαστε εκείνα τα τραγικά σώματα που είναι κλεισμένα στους αδένες της δημιουργίας, μακριά το ένα από το άλλο, που ότι και να κάνουν δεν θα μπορέσουν να βγουν στο τώρα της σχετικής πραγματικότητας, όχι για άλλο λόγο αλλά γιατί αυτή η πραγματικότητα βιώνεται μόνο αν κάθε μέρα παίρνεις το χαπάκι σου. Και το χρώμα δεν έχει σημασία. Αν παίρνεις για παράδειγμα το μπλε θα λες πως οι επιστήμονες έχουν δίκιο. Αν το κόκκινο πως οι μεταφυσικοί έχουν δίκιο. Αν τώρα πάρεις το πράσινο όλο και κάποια διοικητική ομάδα κάτι θα έχει πει σχετικά με αυτό κοκ.
Αν δεν πάρεις κανένα θα ξυπνήσεις; Σας έχω ήδη απαντήσει. Όχι. Αν δεν πάρεις κανένα υπάρχει περίπτωση να ξυπνήσει η συνείδησή σου και να καταλάβεις το πως είναι στημένο το παιχνίδι. Γιατί το παιχνίδι είναι στημένο.
Μόνο που αυτοί που έχουν στήσει το παιχνίδι δεν είναι οι κακοί της δημιουργίας. Δεν είναι οι δαίμονες ή οι άγγελοι, δεν είναι ο Θεός ή ο Διάβολος, είμαστε εμείς οι ίδιοι. Όχι οι εδώ μείς, αυτούς ποιός αδειάζει ν’ ασχοληθεί μαζί τους, αλλά οι εκεί εμείς και μάλιστα για να ακριβολογούμε, οι εκεί εμείς πριν αποδεχθούμε να μπούμε στην τεχνητή μήτρα της δημιουργίας [που θα επιμείνω πως δεν είναι τίποτα άλλο από κάποιον εγκεφαλικό αδένα].
Θα κλείσω μ’ ένα μικρό απόσπασμα από ένα μυθιστόρημα που έχω γράψει.
…………
Δεν πρόλαβε να τελειώσει κι αυτήν την φορά βρέθηκε σ’ έναν κήπο. Ήταν ένας τεράστιος κήπος με πάρα πολλά λουλούδια και δέντρα. Υπήρχαν διάφορα ζώα που έβοσκαν αμέριμνα. Άρχισε να περπατάει μέχρι που κάτω στο βάθος φάνηκε ένας ψηλός φράχτης. Πήρε τον φράχτη βήμα-βήμα ψάχνοντας για την είσοδο. Κάποια στιγμή φάνηκε μια καμπυλωτή πύλη. Την πύλη όμως φρουρούσε μια περίεργη φιγούρα που όσο ο Ρικ πλησίαζε, τόσο και περισσότερο έμοιαζε με άγγελο. Κάποια στιγμή τον έφτασε και του ζήτησε να βγει. Ο άγγελος του έκανε νόημα πως δεν επιτρεπόταν.
«Πού βρίσκομαι;»
«Στον παράδεισο», του είπε ο άγγελος.
«Και γιατί δεν κάνει να βγω; Πώς μπήκα;»
«Η είσοδος είναι ελεύθερη. Αυτό που απαγορεύεται είναι η έξοδος. Άπαξ και μπήκες πρέπει να τηρήσεις τους όρους της συμφωνίας».
«Αυτό είναι ανήκουστο. Όλοι να μπουν θέλουν, όχι να βγουν», του είπε ο Ρικ.
«Τόσα ξέρουν, τόσα ζητάνε», του απάντησε ο άγγελος.
Εκείνη την στιγμή έξω από τον κήπο εμφανίστηκε μια γυναίκα που φορούσε σάρι. Του έκανε νόημα να την ακολουθήσει. Ο άγγελος τότε του έκανε νόημα πως μπορεί να βγει. Ο Ρικ ακολούθησε την γυναίκα. Μετά από καμιά εκατοστή μέτρα την ρώτησε, «Γιατί απαγορεύεται να βγει κανείς από τον παράδεισο;»
«Το βλέπεις λάθος. Δεν πρόκειται για είσοδο ή έξοδο αλλά για ανέβασμα και κατέβασμα», του απάντησε.
«Εμείς τώρα δηλαδή κατεβήκαμε;»
«Όχι, ανεβήκαμε. Το επίπεδο του παράδεισου είναι πιο κάτω απ’ το επίπεδο της ελευθερίας. Αυτός είναι κι ο λόγος που επιτρέπεται να κατέβεις αλλά όχι και ν’ ανέβεις. Κλείσε τα μάτια σου». (Οι Συνωμότες του Χάους).