Συνεχίζω να καταγράφω διάφορες σκέψεις μου, με τις οποίες σημειωτέον δεν είσαστε και υποχρεωμένοι να συμφωνείτε. Με την ευκαιρία να συμπληρώσω ότι δεν έχω γράψει ή δεν έχω υποστηρίξει ποτέ ότι οι θέσεις μου είναι σωστές γι’ αυτό και τις θεωρώ στοχασμούς και όχι απόψεις.
Έχω μιλήσει αρκετά για την πορεία προς αυτό που όλοι λένε σαν δρόμο της θέωσης και το συμπέρασμά μου είναι ότι τελικά ο άνθρωπος -τρομάρα του-, αναζητάει την μετουσίωση του Είναι του δηλαδή την αναβάθμιση της συνειδησιακής του κατάστασης. Η διαδικασία αυτή είναι μια προσπάθεια της ανθρώπινης νόησης να καταλάβει την υπέρβαση της δημιουργίας και να προτείνει την ατραπό της αλλαγής.
Πώς όμως σχηματίζεται αυτή η νοητική λειτουργία; Ο άνθρωπος, στην πορεία της δημιουργίας του, αποκτά όλες τις απαραίτητες λειτουργίες για την επιβίωση και την ανάπτυξή του. Θυμάμαι από τα μαθητικά μου χρόνια ένα αξίωμα της βιολογίας που λέει ότι η οντογένεση ακολουθεί την φυλογένεση. Δηλαδή το ανθρώπινο έμβρυο ακολουθεί όλες τις φάσεις που ακολούθησε η φυλή από απλό κύτταρο έως πολυσύνθετος οργανισμός. Όλα όσα κερδήθηκαν μέσα στις χιλιετηρίδες της εξέλιξης είναι αποθηκευμένα στο κύτταρο και τα βρίσκουμε να λειτουργούν στο καινούργιο ανθρώπινο πλάσμα. Κάποιοι από τους επιστήμονες αναφέρουν την λειτουργία του κατώτερου εγκεφάλου σαν λειτουργία του «ψυχικού εγκέφαλου». Με αυτό θέλουν να υποδηλώσουν ότι οι βασικές του λειτουργίες έχουν να κάνουν με τα ένστικτα που τα κατατάσσουν στις κατώτερες ψυχικές λειτουργίες.
Προσωπικά νομίζω ότι είναι μια σωστή θέση, μια που το πρώτο που πρέπει να κάνει ο άνθρωπος σαν είδος είναι να προσπαθεί να επιβιώνει. Εάν δεν φοβόταν τα μεγάλα ζώα, θα τον έτρωγαν. Εάν φοβόταν και τα μικρά, δεν θα διατρεφόταν και θα πέθαινε. Με πολύ απλά λόγια, η διαμόρφωση του πρώτου σκέλους του εγκεφάλου οφείλεται στις αισθητικές λειτουργίες του ανθρώπου. Αλλά και στα νηπιακά του χρόνια ο άνθρωπος συνεχίζει να τροφοδοτεί τον εγκέφαλό του με αισθήματα κι έτσι συνεχίζεται η δημιουργία συνάψεων που σταδιακά του δίνουν την δυνατότητα ν’ αποκτήσει μια πιο ολοκληρωμένη νοητική λειτουργία.
Μπορούμε να πούμε με σχετική βεβαιότητα ότι η λειτουργία του εγκεφάλου σε πολύ μεγάλο βαθμό στηρίζεται στις αισθήσεις και στα συναισθήματά μας, μια που αυτά είναι που τροφοδοτούν την δημιουργία νέων συνάψεων. Όταν μιλάμε για θυμό, για οργή, για φόβο, για αγάπη, για τρυφερότητα, μιλάμε για συναισθήματα και για τον τρόπο που αυτά μπορούν να διαχειρίζονται από εμάς. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος είναι το όργανο που διαχειρίζεται την αισθητική μας κατάσταση διαμορφώνοντας βήμα βήμα την νοητική.
Το ανθρώπινο λοιπόν όργανο του εγκεφάλου ΔΕΝ είναι αποκλειστικά ένα εργαλείο διαχείρισης του νου και της νόησης αλλά το όργανο που διαχειρίζεται τόσο την ψυχή όσο και το πνεύμα μας. Κι αυτό είναι το κλειδί της ανθρώπινης μετουσίωσης.
Ο άνθρωπος λοιπόν προγραμματίζει και ζει την ζωή του σύμφωνα με τις επιταγές του εγκεφάλου του, η λειτουργία του οποίου όπως είπαμε στηρίζεται στις συνάψεις που έχουν δημιουργηθεί με τον τρόπο που δημιουργούνται. Δηλαδή ο άνθρωπος φτιάχνει ένα πλάνο ζωής το οποίο τον κατευθύνει σ’ όλη του την ζωή.
Και έρχεται μια μέρα, που για λόγους δικούς του, επιθυμεί ν’ αλλάξει αυτό το πλάνο. Ο δρόμος που πρέπει ν’ ακολουθήσει είναι αρχικά ν’ αλλάξει τον τρόπο που έχει μάθει να προγραμματίζει την ζωή του. Αυτό όμως απαιτεί το ν’ αλλάξει τις συνάψεις του εγκεφάλου του. Η διαδικασία αυτή είναι τρομερά δύσκολη και απαιτεί πολύχρονη εργασία πάνω στον ίδιο του τον εαυτό, εργασία που απαιτεί την πλήρη αναθεώρηση του τρόπου που σκεπτόταν. Η τεχνική της αλλαγής έχει αρχίσει να περιγράφεται από πολλούς σύγχρονους επιστήμονες, αλλά δε είναι άλλη από την κλασσική παλαιά “μυητική” κατά μερικούς πράξη της ενεργοποίησης της ανθρώπινης θέλησης.
Η μεγαλύτερη όμως δυσκολία βρίσκεται στο ότι δεν είναι δυνατόν να σηκωθείς ένα πρωί και να πετάξεις στην άκρη το παλιό πλάνο και να ενεργοποιήσεις ένα καινούργιο. Πρέπει με πάρα πολλές πράξεις ν’ αλλάζεις σταδιακά τον προσανατολισμό σου γιατί το παλιό σου πλάνο βρίσκεται ήδη εξαπλωμένο και στις μελλοντικές σου πράξεις. Αν δεν τις αφήσεις χρονικά πίσω, θα σε εξαναγκάσουν να προβείς σε ενέργειες που δεν είναι σύμφωνες με το καινούργιο σου πλάνο. Κι αυτό είναι το πρόβλημα όλων όσων πιστεύουν ότι κάποια πράγματα γίνονται απλά με την απόθεση των χεριών ενός διδάσκαλου στο κεφάλι του ζηλωτή. Αν αυτό ήταν αλήθεια, ο κόσμος θα ήταν ΠΟΛΥ καλύτερος.
Η αναγέννηση λοιπόν του ανθρώπου σ’ ένα καινούργιο τρόπο σκέψης απαιτεί μια πολύχρονη διαδικασία που στηρίζεται στην μετατροπή του πλάνου της ζωής του, που με την σειρά του στηρίζεται στην ενεργοποίηση νέων συνάψεων στο εγκέφαλό του, συνάψεων που πρέπει να δημιουργηθούν μέσα από διαφορετικό τρόπο λειτουργίας της αισθητικής και της νοητικής του κατάστασης. Όλα ξεκινούν από την αναμόρφωση του Είναι, δηλαδή από την αναβάθμιση της προσωπικότητάς του.
Η γνώση του εαυτού σ’ αυτήν την πορεία δεν είναι το επιθυμητό αποτέλεσμα, αλλά το αναγκαίο πρώτο βήμα. Σαν διαδικασία την θεωρούμε δύσκολη κι έχουμε δίκιο. Είναι δύσκολο να γνωρίσουμε τον εαυτό μας. Αλλά είναι ακόμα πιο δύσκολο να τον αλλάξουμε γιατί αυτό που συνήθως συμβαίνει είναι να αλλάζουμε κάποιες πτυχές του επειδή φοβόμαστε για κάτι το χειρότερο. Ο φόβος είναι το βασικό συναίσθημα της αλλαγής και όχι η επιθυμία για ουσιαστική μετάλλαξη. Κι αυτό δυστυχώς ερμηνεύεται σαν αλλαγή που προέρχεται από τα κατώτερα συναισθήματά μας κι όχι από τις ανώτερες νοητικές μας λειτουργίες, από το μέρος δηλαδή του Είναι μας που λούζεται στο φως του υπερβατικού μας εαυτού.
Και τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι όσο η αλλαγή οφείλεται στον «ψυχικό μας εγκέφαλο» τόσο το πλάνο της ζωής μας δεν αλλάζει προς την σωστή κατεύθυνση. Εάν για παράδειγμα κόψουμε το τσιγάρο από φόβο μήπως πεθάνουμε, ενώ είναι μια σωστή κίνηση, δεν αλλάζει τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε τον φόβο. Το κίνητρό μας δεν είναι η αλλαγή ή η χειραγώγηση του φόβου αλλά ενδίδουμε ακόμα περισσότερο στην ενίσχυσή του στις πράξεις της ζωής μας. Μ’ αυτό δεν αναιρώ την ανάγκη του σεβασμού της προσαρμογής της ζωής μας στις επιταγές της επιστήμης για μια υγιεινή διαβίωση αλλά επικεντρώνομαι στην περαιτέρω προσπάθεια η αναθεώρηση του πλάνου της ζωής μας να γίνεται με όρους που θα μας ελευθερώσουν από το παρελθόν και θα μας οδηγήσουν σαν ελεύθερα όντα στο αύριο που έχουμε επιλέξει.
Η μοναδική πρόταση που μπορώ να κάνω σ’ αυτούς που θέλουν να ξεκινήσουν την διαδικασία μετουσίωσης έχει δύο πυλώνες. Ο πρώτος είναι η διπλή παρατηρητικότητα. Οφείλουμε να παρατηρούμε αυτά που συμβαίνουν γύρω μας αναλύοντάς τα και προς τις δύο συνιστώσες τους. Την εξωτερική επίδραση από τους άλλους και την εσωτερική αντιμετώπιση από εμάς τους ίδιους. Ο δεύτερος πυλώνας είναι η αμφισβήτηση των πεποιθήσεών μας γιατί δυστυχώς στηρίζονται στον χαρακτήρα μας.
Εάν ξεκινήσουμε να βλέπουμε την καθημερινότητά μας με την προοπτική που αυτοί οι δύο πυλώνες μας προσφέρουν, θα ανακαλύψουμε ότι το πλάνο που έχουμε βάλει σε εφαρμογή δεν είναι αυτό που θα μας οδηγήσει στο επιθυμητό αποτέλεσμα. Το πρώτο βήμα είναι πάντα το πιο δύσκολο. Όταν δούμε με καθαρό μυαλό τον δρόμο που έχουμε δομήσει, θα μπορέσουμε να επανεξετάσουμε την πορεία μας και ξεκινώντας διορθωτικές κινήσεις να φτάσουμε σ’ εκείνο το σημείο που θα μπορέσει να γίνει μια νέα αφετηρία χωρίς να κουβαλάει τα λάθη του παρελθόντος. Στο σημείο εκείνο θα είμαστε έτοιμοι να βάλουμε σ’ εφαρμογή τις διαδικασίες οικοδόμησης του νέου πλάνου, μια που μέσα από την προσπάθεια που ήδη έχουμε καταβάλλει έχουμε αποφορτίσει την συμπεριφορά μας από τα αρχέγονα συναισθήματα και από τις νοητικές δεσμεύσεις της πρώτης περιόδου.
Εύλογα θα διερωτηθεί ο σύγχρονος άνθρωπος εάν όλη αυτή η προσπάθεια έχει σοβαρό αντίκρισμα. Είναι μια από τις ερωτήσεις που δεν μπορώ να απαντήσω. Η εξελικτική ατραπός όμως δεν είναι ένας δρόμος που αποφασίζουμε μια στιγμή ν’ ακολουθήσουμε. Δεν είναι μια γνωστική πορεία που απαιτεί μαθητεία στην νέα εποχή. Είναι μια κατάσταση του Είσθαι που όταν και εφόσον αρχίζει να συμβαίνει, μας επιφέρει μια δυσκολία στο να προσαρμοστούμε ή να εξακολουθήσουμε ν’ ακολουθούμε τον τρόπο ζωής που κάναμε. Σαν κατάσταση είναι ένας διαφορετικός τρόπος του «είσθαι και ευρίσκεσθαι» της ίδιας της ζωής. Θα υπάρχει ζωντανή μέσα μας και θα ψάχνει να βρει τρόπους να κάνει αισθητή την παρουσία της. Εξηγώντας λανθασμένα τις προσταγές της μπορεί να ακολουθήσουμε εσφαλμένες ατραπούς νομίζοντας ότι εκπληρώνουμε τις προσταγές της. Κάποια στιγμή θα καταλάβουμε το λάθος μας.
Ας ελπίσουμε ότι τότε δεν θα είναι αργά.
