Ξεκινάω δηλώνοντας ότι η ρήση “Γνώθι σαυτόν” αποτελεί μια πολύ σπουδαία προμετωπίδα της αρχαίας σοφίας και χρήζει ιδιαίτερης αξιολόγησης. Όμως πού ανήκει; Είναι κατάσταση του είσθαι που πρέπει να κερδηθεί ή μήπως αποτελεί στοιχείο του τρίπτυχου κίνητρο-μέσο-αποτέλεσμα που θέλοντας και μη αποτελεί το μοτίβο της ζωής μας; Έχει να κάνει με το παρελθόν μας, το παρόν μας ή το μέλλον μας;
Ένα είναι σίγουρο. Η γνώση του εαυτού, και όποια παραμετροποίηση μπορεί να κρύβεται πίσω από μια τόσο βαρυσήμαντη δήλωση έχει τόσες παγίδες, όσα και τα οφέλη που υπόσχεται χωρίς να υπόσχεται σε πρώτη φάση.
Το πρώτο και σπουδαιότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο άνθρωπος που θα αποδεχθεί την παραπάνω προτροπή και θα προσπαθήσει να την κάνει πράξη, είναι το ότι τα πάντα τα αντιλαμβάνεται από τον βαθμό συνειδητότητας που έχει την συγκεκριμένη στιγμή της ζωής του που υποχρεωτικά βρίσκεται στο εδώ και τώρα. Αυτό είναι το κριτήριο μέσα από το οποίο βλέπει τα πράγματα. Θεωρεί ότι στο παρελθόν ήταν λιγότερο συνειδητός και επομένως έκρινε τα πράγματα χρησιμοποιώντας κριτήρια λιγότερο αξιόλογα. Θεωρεί δηλαδή το τώρα σαν την υψηλότερη βαθμίδα συνειδητότητας, ένα τώρα όμως που κυλάει στο αύριο κάθε στιγμή της ζωής του παραμένοντας όμως πάντα το “τώρα” του. Η προσπάθεια της επίγνωσης θα ολοκληρωθεί στο αύριο. Δηλαδή; Η γνώση του εαυτού είναι μια διαδικασία που όταν ξεκινήσει θα συνεχίζεται εσαεί αλλά που πάντα θα στηρίζεται στην νοητική κατάσταση που βρίσκεται ο άνθρωπος την κάθε στιγμή.
Για ποια λοιπόν γνώση του εαυτού μιλάμε και το σπουδαιότερο, πώς μια τέτοια ρήση μπορεί να αποτελεί παράγγελμα για βελτίωση; Γιατί μην μου πείτε! Κάθε πικραμένος διδάσκαλος αυτό που αναμασάει σαν εύγευστη καραμέλα είναι αυτό το Δελφικό τσιτάτο. (Για να μην αναφερθώ στο Χριστιανικό τσιτάτο που κυριολεκτικά προβλέπει όχι μόνο την ολοκληρωτική γνώση του εαυτού αλλά και την γνώση της ολότητας).
Αυτή λοιπόν η προτροπή για την διαμόρφωση του Είναι καθ’ όλη την διάρκεια της ζωής, έχει δύο σκέλη. Γνώρισε ποιός είσαι, κάτι που σε παραπέμπει υποχρεωτικά στο παρελθόν, και συλλογίσου στο ποιός μπορεί να γίνεις, δηλαδή πρόβαλε στο μέλλον αυτό που μπορείς να πετύχεις αλλάζοντας… Αλήθεια τί πρέπει ν’ αλλάξεις;
Ας μείνουμε προς το παρόν στο πρώτο σκέλος. Το ποιός είσαι και πιο σπουδαίο τι πιστεύεις, -αυτά τα δύο πάνε μαζί-, έχει να κάνει με την πορεία σου από την στιγμή που σε συνέλλαβαν οι γονείς σου μέχρι και σήμερα. Σωστό; Λάθος. Υπάρχουν πληροφορίες στα γονίδιά σου που πάνε πιο πίσω. Κι αυτό που κουβαλάνε τα γονίδια είναι ένα μάτσο πληροφορίες πολύ σημαντικές για την επιβίωσή σου. Το πλάσμα άνθρωπος, ο άνθρωπος δηλαδή σαν ον, στην πορεία της διαμόρφωσής του στην μήτρα της μητέρας του, κουβαλάει την πορεία της φυλής. Η οντογέννεση δηλαδή είναι η ίδια διαδικασία που ακολούθησε η φυλογέννεση.
Θα μου πείτε και θα το αποδεχθώ σαν σωστό πως αυτές οι πληροφορίες είναι γενικές και επομένως μας χαρακτηρίζουν σαν είδος. Δεν μπορούμε όμως να μην τις λάβουμε υπόψιν μας. Για παράδειγμα δεν μπορούμε να φανταστούμε ότι γνωρίζοντας και διαμορφώνοντας τον εαυτό μας θ’ αρχίσουμε να πετάμε! Υπάρχει περιορισμός στην διαδικασία που μέχρι τώρα ασυνείδητα ακολουθούσαμε.
Μήπως όμως υπάρχει δυνατότητα παρέμβασης στο DNA; Υπάρχει. Ο καθηγητής Bruce Lipton μας διαβεβαιώνει για αυτό και μας μιλάει για την δύναμη της θέλησης. Εσείς που πραγματικά ενδιαφέρεστε για την μετάλαξη του είναι σας, ασχοληθείτε μαζί του, αξίζει τον κόπο.
Έχουμε επομένως ένα περιβάλλον το οποίο μας επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό. Και το περιβάλλον δεν είναι μόνο το οικογενειακό αλλά και το σχολείο, οι φίλοι μας, το επάγγελμα που αποφασίζουμε και γενικά όλες οι επιρροές που προέρχονται από το εκάστοτε περιβάλλον, έρχονται και κάθονται στις εγκεφαλικές μας συνάψεις.
“Σας είπα καλημέρα; Δεν σας είπα! Καλημέρα!”
Η αστεία αυτή πρόταση, ειπωμένη από τον ηθοποιό Γιάννη Βογιατζή, αποκτά ιδιαίτερη σημασία γιατί υποδηλώνει μια τάση φυγής από το πρόβλημα που αναπόφευκτα θα δημιουργηθεί μέσα σας όταν και αν αποφασίσετε να γνωρίσετε τον εαυτό σας. Οι πολλοί θα πουν “μια χαρά άνθρωπος είμαι” κι εκεί όλα θα τελειώσουν. Και βέβαια μια χαρά άνθρωπος είσαστε αλλά αυτό δεν σημαίνει πως βρισκόσαστε και μέσα στις προδιαγραφές της κατασκευής σας μια που λίγοι είναι αυτοί που το πετυχαίνουν. Αν ανήκετε σ’ αυτούς, καλά να περνάτε και πιστέψτε με, τέτοια άρθρα δεν έχουν γραφτεί για σας.
Αυτό λοιπόν που μας διακρίνει είναι η συμπεριφορά μας που κατά κάποιο περίεργο τρόπο είναι αποθηκευμένη στις εγκεφαλικές μας συνάψεις. Γι’ αυτό κάποιοι επιστήμονες, μη εμβαθύνοντας όσο πρέπει, μας δηλώνουν πως είμαστε ο εγκέφαλός μας. Προσωπικά έχω δηλώσει πως ταυτίζομαι με την άποψη του Άρθουρ Καίσλερ που μας κατατάσσει στο φάντασμα που κατοικεί στην ανθρώπινη μηχανή. Πάντως, και πάλι, η ανάγκη για γνώση του εαυτού, δεν αλλάζει, αν και οπωσδήποτε αλλάζουν κάποιες από τις παραμέτρους που συνθέτουν την πορεία.
Όμως δεν είναι μόνο το περιβάλλον. Είναι και ο χαρακτηριστικός τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζεις την ίδια την ζωή. Ούτε λίγο δηλαδή ούτε πολύ, ο χαρακτήρας σου.
Αρκετοί είναι πάλι αυτοί που θα πουν πως ο χαρακτήρας τους είναι κάτι που δεν επιδέχεται αλλαγή και μάλιστα γι΄αυτό ευθύνονται τ’ άστρα. Και αρχίζει μια φλυαρία για τα ζώδια και τους ωροσκόπους που τελειωμό δεν έχει. Ο σχεδόν σύγχρονος πρώτος διδάξας την περί της Αστρολογίας τέχνη, Alan Leo, δηλώνει πως τα άστρα δίνουν την τάση και όχι την αναγκαιότητα. Ο διαμορφωμένος -μορφωμένος- άνθρωπος δεν υποκύπτει στις τάσεις του χαρακτήρα του αλλά τον εκμεταλεύεται επ’ ωφελεία του είναι του. Ο αμόρφωτος δυστυχώς είναι υποχείριο της παρορμητικότητας που πολλοί αποδίδουν σε αστρικές επιρροές.
Οφείλουμε επομένως εκτός από το περιβάλλον, να μελετήσουμε και τον χαρακτήρα μας και να δούμε πως θα μπορέσουμε να τον χαλιναγωγήσουμε πάντα επ’ ωφελεία του όντος μας. Και η ωφέλεια του όντος μας, δεν συμπορεύεται πάντα με την ωφέλεια της καθημερινότητάς μας. Η πρώτη έχει να κάνει με την ουσία της ύπαρξης, η δεύτερη με την ψευδαίσθηση της ευζωίας της παρούσας στιγμής.
Και όλα αυτά, έρχονται και συνθέτουν την προσωπικότητά μας. Κι επειδή οι εσωτεριστές φίλοι μου πιθανόν ν’ αρχίσουν να με διορθώνουν και να μιλάνε για ατομικότητα, να προσθέσω ότι η προσωπικότητα είναι που χαρακτηρίζει την ατομικότητά μας. Άσε που η έννοια της ατομικότητας είναι υπερεκτιμημένη λες και χρειάζεται πολλά για να την κατανοήσουμε.
Τα πάντα όμως στηρίζονται στην δυνατότητα διάκρισης των διαφόρων εννοιών. Αν όλα τα ταξινομούμε μόνο με βάση το καλό και το κακό, το αποτέλεσμα είναι πολύ απλό. Αν όμως στα κριτήρια μπουν και έννοιες όπως δίκαιο, αδικία, ηθική, ανηθικότητα, κλπ. τότε τα πράγματα αλλάζουν. Αλλά αυτές οι έννοιες πρέπει να είναι γνωστές και να στηρίζονται σε αντικειμενικά κριτήρια κάτι που μόνο η μόρφωση μπορεί να προσφέρει.
Αυτός είναι ο τρόπος.