Μνήμη και χρόνος, μια παρεξηγημένη σχέση.
Το ό,τι κάποια στιγμή ο δρόμος της Τελείωσης για τον κάθε ένα μας θα φτάσει στο τέλος του, δεν υπάρχει η παραμικρή αμφιβολία. Ο δρόμος της Τελείωσης όμως δεν είναι ένας δρόμος συγκεκριμένης απόστασης. Είναι το σύνολο των επισωρευμένων στοιχείων που έχουμε κερδίσει στην ζωή κατά την στιγμή που θα περάσουμε την πύλη του επέκεινα. Βλέπετε η ζωή όμως δεν είναι κάτι που διαρκεί για πάντα. Για άλλον αργά, για άλλον νωρίς, για όλους όμως κάποια στιγμή θα τελειώσει. Και δεν μπορώ να ξέρω τι είναι αυτό που θα κουβαλήσουμε στην συνέχεια, ούτε καν αν θα υπάρχει κάποια συνέχεια, αλλά είμαι βέβαιος ότι τουλάχιστον προσωπικά, εκείνη την στιγμή, θα ήθελα να έχω στις αποσκευές της ζωής μου, εκείνα τα προικιά που θα μου επιτρέψουν την όποια συνέχεια.
Αν καθίσω και αναλογιστώ προκειμένου να προσδιορίσω την φύση αυτών των στοιχείων, αυτόματα θ’ απορρίψω όλα τα υλικά αγαθά που έχω κερδίσει στην ζωή μου. Και αυτό που μένει τότε είναι τα στοιχεία που συνθέτουν τον εγκέφαλό μας και την ποιότητα των συναισθημάτων μας.
Όμως μήπως αυτή η ποιότητα είναι η έκφραση του νου μας στην καθημερινότητα της ζωής;
Για μένα είναι ακριβώς αυτό. Δεν θέλουμε να πονάμε γιατί θυμόμαστε πως αν κάνουμε κάτι παρόμοιο με μια πράξη που μας είχε επιφέρει πόνο, το αποτέλεσμα θα είναι το ίδιο. Αν δεν το θυμηθούμε, πιθανώς θα ξανακάνουμε το ίδιο λάθος.
Η μνήμη λοιπόν είναι αυτή που καθορίζει το είναι μας. Την μνήμη θα πάρουμε μαζί μας και την Μνημοσύνη είναι που αναφέρουν στις τελετές της λήξης της ζωής, όταν ζητάνε απ’ αυτόν που φεύγει να μην πιει απ’ το νερό της πηγής της Λήθης.
Όμως όταν λέμε μνήμη, τι ακριβώς εννοούμε;
Θα έλεγα πως υπάρχουν δυο ειδών μνήμες. Οι ζωντανές μνήμες και οι φωτογραφικές. Οι δεύτερες σπάνια δημιουργούν προϋποθέσεις βελτίωσης της ποιότητάς μας σαν άνθρωποι. Αν απλά έχετε ακούσει κάτι, στην καλύτερη των περιπτώσεων φτιάχνετε μια φωτογραφία χωρίς περιεχόμενο.
Ποιο είναι το στοιχείο που δημιουργεί τις ζωντανές μνήμες; Ο συνδυασμός συναισθήματος και χρόνου.
Ας δούμε μερικά παραδείγματα. Αγαπάς την γυναίκα σου, τα παιδιά σου, την μάννα σου, τον πατέρα σου, τ’ αδέλφια σου. Αγαπάς τα σκυλιά που σε συντρόφευσαν στην ζωή σου. Αγαπάς τους φίλους σου, τις γυναίκες τους, τα παιδιά τους. Αγαπάς τον τόπο σου. Αγαπάς την ανατολή του ήλιου, την δύση του. Αγαπάς το φεγγάρι το βράδυ. Αγαπάς τις ιδέες που σε πλημμυρίζουν, τις στιγμές της γαλήνης που καταφέρνεις να ζήσεις. Φτάνεις να αγαπήσεις ακόμα και τους εχθρούς σου. Πίσω από όλα αυτά υπάρχει μια και μοναδική δύναμη, δύναμη της δημιουργίας, η δύναμη της έλξης. Και ναι, για να σας προλάβω, εμείς οι άνθρωποι χρησιμοποιούμε πάμπολλες λέξεις για να την κατονομάσουμε.
Υπάρχει όμως κάτι που σχεδόν ποτέ δεν μας περνάει απ’ το μυαλό. Η σχέση του χρόνου με τα παραπάνω. Αγαπούσα την αδελφή μου όταν είμασταν και οι δυο πιτσιρίκια. Εξακολουθώ να την αγαπώ αλλά αλλιώς. Αγαπούσα την φίλη των νεανικών μου χρόνων. Την είχα στην καρδιά μου. Τώρα; Τώρα θέλω να είναι καλά.
Αυτό που θέλω να πω είναι πως όταν αναλογιζόμαστε κάποια παλιά συναισθήματα, αν δεν τα δέσουμε με τον τότε χρόνο, είναι αδύνατο να τα θυμηθούμε στο μέγεθος που τους αρμόζει. Και όταν για λόγους τωρινούς τ’ αρνιόμαστε, δεν αρνιόμαστε μόνο αυτά, αλλά και τον χρόνο. Δηλαδή, κόβουμε την ζωή μας σε κομμάτια και τα πετάμε απαξιώνοντάς τα.
Που βρίσκονται τα παραπάνω κρυμμένα; Και πιο σπουδαίο, γιατί πρέπει να είναι κρυμμένα; Δεν απατώ τους σημερινούς μου φίλους αν κουβαλάω στην ψυχή μου τις μνήμες αλλοτινών φιλικών σχέσεων. Και αυτό ισχύει για όλες τις περιπτώσεις.
Γιατί λοιπόν ο άνθρωπος νιώθει άσχημα αν πρέπει να παραδεχθεί κάτι τέτοιο;
Η απάντηση βρίσκεται στην μεγαλύτερη και πιο χυδαία θέση που έχει υιοθετήσει η σύγχρονη κοινωνία. Στο τι θα πει ο κόσμος. Και δυστυχώς δεν έχουμε το κουράγιο αυτήν την θέση να την διαγράψουμε από την ζωή μας. Κι αυτό μας στερεί το δικαίωμα να διεκδικήσουμε την συνέχεια της πορείας μας προς την Τελείωση γιατί απλώς κόβουμε ζωντανά κομμάτια από το είναι μας και τα πετάμε στα σκουπίδια.
Και για να συμπληρώσω την εικόνα που σας περιγράφω, το ίδιο ισχύει και για άλλη κατηγορία συναισθημάτων. Τα αναφέρω απλά επιγραμματικά. Φόβος, μίσος, θυμός, κλπ. Στο τώρα είναι που απαλύνονται και ξεπερνιούνται.
Η άρνηση των συναισθημάτων, αποτελεί και άρνηση ζωής. Ζούμε που ζούμε κυνηγώντας χωρίς λόγο μια ζωή δήθεν πιο άνετη, δήθεν πιο ανθρώπινη. Πετάμε στα σκουπίδια της ζωής ανθρωποώρες για ν’ αγοραστεί ένα πανάκριβο αυτοκίνητο που θα μπορούσαν να είναι γεμάτες από αλλιώτικα πράγματα. Πρέπει να πετάμε και τις ώρες εκείνες που απολαμβάναμε τα συναισθήματά μας; Αν το κάνουμε, τι θα μείνει στο τέλος;
Φαντάζομαι πως είναι αυτονόητο ότι αυτό που αρνιόμαστε είναι ένα μέρος της ψυχής μας.
Όμως υπάρχει κάτι ακόμα πολύ πιο σπουδαίο. Η ιδέα άνθρωπος ξεκίνησε την πορεία της απανταχού στο σύμπαν προσπαθώντας να χτίσει μια υλική μορφή και να την σταθεροποιήσει ώστε να μπορεί μέσα από αυτήν να ξεκινήσει την πορεία του προς την Τελείωση. Σε πολλά σημεία αυτή έχει σταθεροποιηθεί σε μεγάλο βαθμό και είναι έτοιμη για το δεύτερο στάδιο. Θα συνεχίσει να σταθεροποιείται αλλά σε πολύ μικρό βαθμό. Σε άλλα σημεία του Κόσμου βρίσκεται ακόμα στα σπάργανα.
Η δεύτερη φάση της προσπάθειας είναι η σταθεροποίηση της ψυχής. Αυτήν όμως την παλεύουμε σαν ατομικοποιημένες μονάδες. Στην υλική μονάδα, εγκαθίσταται μια υπερουσιαστική κατάσταση του Εγώ και την κατευθύνει προς την απαιτούμενη σταθερότητα. Την βοηθά ν’ αποβάλλει τις αρνήσεις και να ζει μέσα στις θετικές ιδέες. Ο αγώνας εδώ έχει δυο στόχους. Να κερδίσει την φάση αυτή που δεν είναι άλλη από την σταθεροποίηση της ψυχής του το άτομο αλλά και η ανθρωπότητα.
Αν το άτομο την κερδίσει, σε ένα άλλο επίπεδο συνείδησης, το Εγώ του θα χυθεί στην θάλασσα της εκεί συνειδητότητας εμπλουτίζοντάς το με τις εμπειρίες του. Αν δεν τα καταφέρει, ό,τι ή όποιο κι αν είναι αυτό που κατάφερε, θα χυθεί στην ψυχική ύλη που θα χρησιμοποιήσουν οι φρεσκογεννημένοι άνθρωποι. Και αυτή όμως η φάση δεν πρόκειται ποτέ να τελειώσει. Όσο κι αν οι νέες γενιές ενσαρκώνονται με πιο σταθερή ψυχική μορφή, πάντα θα υπάρχει περιθώριο βελτίωσης. Και ας μην ξεχνάμε ότι πολλές φορές η υλική μορφή καταστρέφεται λόγω φυσικών αιτίων με αποτέλεσμα να πρέπει να ξεκινήσει απ’ την αρχή. Ίσως η ανάγκη να διαχυθεί η ζωή όπως την ξέρουμε σε πολλούς πλανήτες να οφείλεται σ’ αυτόν τον παράγοντα.
Δεν θ’ αναφερθώ στο τρίτο βήμα, δεν υπάρχει λόγος. Μένω στην σημασία της δεύτερης φάσης. Ο αγώνας είναι η δυνατότητα της επιστροφής του υπερουσιαστικού Εγώ στην πηγή του και η απορρόφησή του στην εκεί συνειδητότητα. Γι’ αυτήν ουσιαστικά αγωνίζεται. Και όπως λέει η λαϊκή ρήση, κοντά στον βασιλικό ποτίζεται και η γλάστρα. Και η γλάστρα είναι η ιδέα μιας ανθρωπότητας που προσπαθεί να σταθεροποιήσει την ψυχή της.
Εμείς, σαν άτομα, θα σταθούμε και θ’ απολογηθούμε για την προσπάθειά μας. Και αυτά που θα καταθέσουμε σαν πειστήρια είναι οι ζωντανές μνήμες. Ας προσέξουμε λοιπόν να τις έχουμε μαζί μας.