Άλλο ελευθερία και άλλο κάνω ότι μου καπνίσει, κοινώς αφήνω τα πάθη μου ανεξέλεγκτα.
Ο κάθε άνθρωπος, και περισσότερο αυτός που θέλει να λέγεται πολιτισμένος, οφείλει να αναπτύξει την τεχνική εκείνη που θα του επιτρέψει να δαμάζει τα πάθη του.
Και τι είναι πάθος; Πάθος είναι κατά γενική ομολογία κάθε αλλοφροσύνη της ψυχής που μπορεί να παρεμποδίσει την ελευθερία του ανθρώπου. Με τον ορισμό αυτό, που από κάποιο κιτάπι αντέγραψα, μας δίνεται η ερμηνεία του όρου αλλά και το όριό της.
Είναι αρκετά γνωστό το ότι η ψυχή μας κάθε άλλο παρά σταθερότητα παρουσιάζει. Και πως αλήθεια θα μπορούσε να είναι σταθερή όταν αυτός τούτος ο λόγος ύπαρξής της είναι να λειτουργεί σαν ενδιάμεσος παράγοντας ώστε να εξασφαλίζεται η δυνατότητα επικοινωνίας των δύο ακραίων όρων; Η ευπάθεια της ψυχής είναι βασικό της χαρακτηριστικό, είναι θα έλεγα λειτουργικό της χαρακτηριστικό.
Η ευπάθεια όμως αυτή ελέγχεται από την διάνοια, από την φρόνηση που αποκωδικοποιεί τους παλμούς της ψυχής και αντιλαμβάνεται τα τεκταινόμενα. Όταν όμως η ευπάθεια αυτή ξεπερνά κάποια όρια, τότε η νόηση δεν ελέγχει την ψυχή και τότε οι φρένες, η λογική δεν εισακούεται. Τότε μια άλλη φρόνηση επικρατεί, η λογική του παραλόγου και τότε η ψυχή αλλόφρων, λειτουργεί ανεξάρτητα.
Για ένα πράγμα είμαι βέβαιος, πως σας έμπλεξα με την αναφορά μου ότι η ψυχή λειτουργεί σαν ενδιάμεσος παράγοντας.
Θα χρειαστεί για να καταλάβουμε αυτό που λέω, να κάνουμε μια μικρή αναδρομή σ’ αυτό που εγώ τουλάχιστον αναφέρω σαν φιλοσοφική κοσμογονία. Είναι μια προσέγγιση στο τι έγινε κάποτε, πριν από αυτό που η επιστήμη χαρακτηρίζει σαν απαρχή της δημιουργίας. Ίσως να είναι το πρώτο χιλιοστό του δευτερολέπτου αυτής της τόσο άγνωστης αρχής, και η προσέγγιση της είναι καθαρά φιλοσοφική.
Λογικά τα πάντα ξεκίνησαν από την έννοια του Ένα που για άγνωστους λόγους εμφανίστηκε στο μηδέν (Μηδέ-Έν).
Αυτό μοιάζει με αξίωμα, και είναι πράγματι το πρώτο και ίσως μοναδικό αξίωμα αυτής της θέσης.
Από εκεί ακολουθεί μια λογική αναδίπλωση ώστε να φτάσουμε με διάφορες εσωτερικές διαδικασίες στο αντιληπτό σύμπαν. Εδώ όπως θα μείνουμε μόνο στην πρώτη εσωτερική αναδίπλωση όταν αυτό το ένα, εκφράστηκε σαν δυο αντιμαχόμενα υποσύνολα, υποχρεώνοντας ένα τρίτο να εμφανιστεί από αυτήν την διαμάχη για να τα εξισορροπήσει. [Έχω περιγράψει αυτήν την διαδικασία σε ένα μάλλον χιουμοριστικό βίντεο που μπορείτε να το βρείτε στο κανάλι μου στο YouTube [https://www.youtube.com/watch?v=IA2mCj1gSgs ].
Δεν λέω τίποτα περισσότερο από το το ότι η μονάδα της Αρχής εμφανίζει τρεις μορφές με τις οποίες αναδιπλώνεται εσωτερικά.
Η πρώτη είναι η ύλη. Υπάρχει ένα τεράστιο σύνολο, μια τεράστια μορφή, από την οποία η συνθήκη άνθρωπος, δανείζεται ένα μικρό κομμάτι και φτιάχνει την δική του μορφή. Η μορφή αυτή δεν είναι αποκομμένη από την αρχή της. Παίρνει διαρκής στοιχεία και τα αποδίδει μετά από κάποιο διάστημα.
Η δεύτερη μορφή της Αρχής έχει να κάνει με το πνεύμα. Και σ΄αυτήν την περίπτωση ισχύουν τα ίδια. Ο άνθρωπος δανείζεται στοιχεία από το παγκόσμιο πνεύμα και συγκροτεί το δικό του, το ατομικό του πνεύμα. Είναι φανερό πως δεν υπάρχει κανένας που να μπορεί να σκεφτεί έξω από το σύνολο του παγκόσμιου πνεύματος. Η πρωτοπορία δεν αποτελεί εξαίρεση. Τίποτα δεν υπάρχει έξω από το παγκόσμιο πνεύμα.
Και ερχόμαστε στην τρίτη μορφή, την ψυχή του. Αυτή γιατί να μην λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο; Λειτουργεί ακριβώς κάτω από τις ίδιες νόρμες δημιουργώντας την ατομική ψυχή με στοιχεία που δανείζεται από την παγκόσμια ψυχή. Το μόνο διαφορετικό στοιχείο είναι πως η αρχή αυτή, δημιουργήθηκε εξ αρχής σαν παράγοντας ισορροπίας και συνεχίζει να έχει την ίδια λειτουργία και στο επίπεδο της ατομικής της υποδιαίρεσης.
Αυτό που συμβαίνει με αυτήν την λειτουργία είναι πως το παγκόσμιο ρεύμα της κουβαλάει όλες τις πληροφορίες από τον έξω κόσμο, και μετά, κατά κάποιο τρόπο τις περνά στο ατομικό ρεύμα που τις μεταφέρει προς το ατομικό πνεύμα, ώστε αυτό με την σειρά του να τις αξιολογήσει και να δώσει τα δικά του μηνύματα που θα οδηγηθούν προς τα έξω σαν προσωπικές κατευθύνσεις.
Δυστυχώς στο σημείο αυτό πρέπει να βάλουμε στο πλαίσιο κάτι ακόμα. Στο βιβλίο του ΤΟ ΒΙΑΙΟ ΣΥΜΠΑΝ, ο Nigel Calter, περιγράφει αυτό ακριβώς που λέει ο τίτλος. Η δημιουργία δεν είναι μια παραδείσια εικόνα αλλά μια εικόνα σφοδρών συγκρούσεων. Και εάν περιορίσουμε αυτήν την θέση στον θεωρητικό χώρο της παγκόσμιας ψυχής από την οποία αντλεί στοιχεία η ατομική ψυχή, κάθε άλλο παρά πληροφορίες γαλήνης και αγάπης θα διαπιστώσουμε ότι την αποτελούν.
Οι απασχολούμενοι με τα μεταφυσικά θέματα αναφέρουν αυτόν τον χώρο σαν αστρικό επίπεδο και είναι χώρος που απαιτείται ιδιαίτερη κάθαρση. Δυστυχώς από εκεί αντλούνται οι πληροφορίες που συνθέτουν την ατομική ψυχή.
Να συμπληρώσω μόνο σαν σκέψη πως ίσως αυτή η διαδικασία, η διαδικασία δηλαδή της κάθαρσης αυτού του χώρου, να είναι και ένας από τους λόγους της ανθρώπινης δημιουργίας, αλλά αυτό αποτελεί δική μου άποψη την οποία δεν μπορώ να στοιχειοθετήσω επαρκώς.
Αυτή λοιπόν η ψυχή, η τόσο ευάλωτη ακόμα, κυρίως στα ερεθίσματα εκείνα που προέρχονται από έξω, είναι που πρέπει να περιφρουρηθεί. Όταν λοιπόν η ψυχή μας δεν ελέγχεται από το Εγώ μας, δεν είναι απλά μια στιγμή αδυναμίας αλλά μια στιγμή που οι πύλες της οντότητάς μας, όντας αφύλακτες, επιτρέπουν την διέλευση ρευμάτων αλλά και αρνητικών δυναμισμών. Μην ξεχνάτε ότι η ψυχή του ανθρώπου είναι η παλαίστρα όπου δίνεται ο αγώνας κατά του λεγόμενου κακού, γιατί εκεί είναι που δίνεται η μάχη της ολοκλήρωσης του έργου της δημιουργίας.
Όταν λοιπόν η ψυχή του ανθρώπου χαρακτηρίζεται από αλλοφροσύνη, τι συμπεράσματα μπορούμε να βγάλουμε; Τουλάχιστον δύο: Πρώτον ότι το Εγώ δεν έχει τον έλεγχο της οντότητάς μας και δεύτερον ότι δίνεται η ευκαιρία, τα εξωτερικά αλλόφρονα αισθήματα να χρησιμοποιούνται από δυνάμεις που αναστέλουν την εξέλιξή μας.
Η πρώτη μας λοιπόν υποχρέωση συνίσταται στο να μην επιτρέπουμε να μας κατακλύζουν αισθήματα που δεν προκαλούμαι οι ίδιοι. Θα μπορούσε να ρωτήσει κάποιος αν αυτό μπορεί να το κάνει ο καθένας. Θα έλεγα ναι, μπορούμε. Το παιχνίδι της δημιουργίας δεν είναι στημένο και τίποτα δεν συμβαίνει που να μην μπορεί ο άνθρωπος να το αντιμετωπίσει. Αρκεί βέβαια να λειτουργεί σαν άνθρωπος.
Ο πολιτισμένος άνθρωπος διεκδικεί μια συνειδητή παρουσία στον κόσμο και δεν μπορεί επομένως αυτή η στάση του να συνοδεύεται από τα πάθη εκείνα που συνήθως συναντιώνται στην απολίτιστη κοινωνία. Εκεί η ατομικότητα πρωτοστατεί. Στις πολιτισμένες κοινωνίες πρέπει να πρωτοστατεί η προσωπικότητα, μια προσωπικότητα όμως που έχει τεθεί στην εξυπηρέτηση του κοινού σκοπού.
Δεν αναφέρθηκα καθόλου στο ποια μπορεί να είναι αυτά τα πάθη. Ο σκοπός μου δεν είναι άλλος από το να καταλάβουμε μια απ’ τις λειτουργίες της ψυχής ώστε να μπορέσουμε να λειτουργούμε σωστά σαν άνθρωποι αποφεύγοντας τα λάθη που οφείλονται σε κακή χρήση των μορφών που σαν άνθρωποι κουβαλάμε.
Έχοντας σαν στόχο την διευρυμένη συνείδηση, την συνείδηση που έχει κατά κράτος ξεπεράσει την ατομικότητα, θα επιτύχουμε το δύσκολο έργο του να δημιουργήσουμε τα φίλτρα εκείνα που δεν θα επιτρέψουν την επικράτηση των παθών μας.
Κλείνω αναφέροντας ξανά τον ορισμό του πάθους: Πάθος είναι κατά γενική ομολογία κάθε αλλοφροσύνη της ψυχής που μπορεί να παρεμποδίσει την ελευθερία του ανθρώπου.
Αυτός είναι ο τρόπος.